Koncentracja uwagi to umiejętność skupienia się na jednej czynności czy działaniu. Proces polega na odrzuceniu nadmiaru informacji i bodźców– po to, aby do świadomości docierały jedynie informacje i bodźce istotne.

Zapamiętaj!

Czas koncentracji dzieci:

• Dziecko 2-4 letnie koncentruje się ok. 5-15 min.
• Dziecko 5- 7 letnie koncentruje się ok.15- 25 min.
• Dziecko 8-10 letnie koncentruje się ok.25-35 min.
• Dziecko 11-13 letnie koncentruje się ok.35-45 min.
• Dziecko 14-16 letnie koncentruje się ok.45-55 min.

 

Koncentracja+ uwaga= skupienie

Koncentracja i uwaga są ze sobą ściśle powiązane. Uwaga to skierowanie świadomości na określone zadanie. Przeciwieństwem uwagi jest roztargnienie. Osoba roztargniona działa chaotycznie, ma rozproszoną uwagę, łatwo przechodzi z jednego zadania do drugiego nie kończąc żadnego, stwarza wrażenie zagubionej.

Przyczyny zaburzeń koncentracji uwagi:

 

•ogólne obniżenie sprawności intelektualnej,

• zaburzenia w rozwoju (ADHD, ADD, nieharmonijny rozwój, specyficzne trudności w uczeniu się, zaburzenia integracji sensorycznej ),

• choroby ( m.in. nadczynność lub niedoczynność tarczycy, astma, anemia, zaburzenia psychiczne) ,

• zbyt wiele bodźców w otoczeniu dziecka ( np. nadmiar zabawek),

• niewłaściwe zabawki (stymulujące za wiele zmysłów),

• zbyt wiele czasu spędzanego przed telewizorem komputerem, tabletem, z telefonem,

•  zmęczenie spowodowane nadmiarem zajęć,

• niedostateczna stymulacja ze strony otoczenia (brak wyzwań intelektualnych, zadań wymagających wytrwałości),

• stresujące wydarzenie (rozwód rodziców) lub przewlekły stres ( konflikty w domu),

• niewłaściwa dieta ( zbyt uboga, nadmiar cukru),

• niedostateczna liczba godzin snu,

• przyjmowanie niektórych leków.

To, co utrudnia koncentrację uwagi, może wynikać z czynników zewnętrznych, takich jak:

• otoczenie (mrugająca żarówka, nudne lekcje, gadżety),

• presja osiągnięć,

• brak czasu dla dziecka,

• brak stawiania granic w wychowaniu,

• używki

Rodzaje zaburzeń koncentracji uwagi

Wyróżnia się dwie grupy zaburzeń koncentracji:

• Typ aktywny. Reprezentują go osoby nadpobudliwe, impulsywne, niekończące zadań, często przerywające pracę, łatwo rozpraszające się pod wpływem dodatkowych bodźców, słuchające nieuważnie, niepamiętające o powierzonych im obowiązkach, działające pospiesznie, popełniające dużo błędów. Podczas lekcji takie dzieci przeszkadzają i zajmują się sprawami niezwiązanymi z zajęciami, co skutkuje słabymi wynikami w nauce.

 

• Typ pasywny, nazywany syndromem ” niebieskich migdałów”. Reprezentują go osoby spokojne, powolne, zamyślone. Ich uwaga jest skierowana na stan, w którym się znajdują. Polega on na całkowitym rozproszeniu uwagi i ograniczeniu aktywności umysłowej do minimum. Tacy ludzie chętnie i często śnią na jawie, lubią marzyć, daleko odbiegać myślami. Często potrzebują dużo czasu, by zabrać się do czegokolwiek i wykonać powierzoną pracę. Reagują powolnie, przez co w zadaniach wymagających limitów czasowych popełniają dużo błędów lub nie nadążają za tempem pracy grupy.

Jak pomagać dzieciom z zaburzeniami  koncentracji uwagi?

• ograniczać wszystko to, co przeszkadza w osiągnięciu maksymalnej wydajności ( np. dodatkowe bodźce słuchowe czy wzrokowe),

 •    uporządkować otoczenie (segregatory, pojemniki itd.),

• kontrolować działania i uczyć samokontroli,

•   zachęcać, by wykonywało jedną czynność, a nie kilka jednocześnie,

• kontrolować kończenie rozpoczętych zadań,

      •     dzielić zadania na małe części,

• nagradzać, wzmacniać pozytywnie,

      •   dbać o  regularność snu i czuwania, a także zabawy i   nauki,

• stosować zasadę „trzy razy R”, czyli regularność (działania w ustalonym rytmie), rutyna (wykonywania określonych czynności w określonych porach), repetycja (duża liczba powtórek, wielokrotne upewnianie się czy dziecko zrozumiało polecenie),

 •    propagować zdrową dietę i ruch,

• w razie potrzeby korzystać z terapii  psychologicznej,
• czasem konieczne jest włączenie farmakoterapii.

 

Jak wzmacniać z dzieckiem koncentrację uwagi- propozycje różnych ćwiczeń:

 

1.  Wyszukiwanie podobieństw i różnic między ilustracjami lub przedmiotami.

2. Kolorowanie drobnych  elementów, tworzących  labirynty.

3.  Układanie  puzzli, tangramów, domina, klocków.

4.  Uprawianie twórczości plastycznej.

5. Rozwiązywanie krzyżówek, rebusów,  zabawy w rozsypanki wyrazowe, scalanie sylab w słowa itp.

6. Odnajdywanie w tekście błędów (dodatkowe, niepasujące znaki).

7. Kopiowanie  znaków z jednej tabeli do drugiej w ten sam sposób lub lustrzany.

8. Odszyfrowywanie haseł, znaków  (różne znaki oznaczają rożne litery), kodowanie.

9. Wyszukiwanie określonych słów, liter, znaków.

10. Słuchanie słuchowisk i czytanych  książeczek, a potem odpowiadanie na pytania o ich treść lub opowiadanie o nich.

11. Wykonywanie działań matematycznych  w pamięci, odliczanie wstecz itp.

12. Dyktanda graficzne.

13. Kolorowanie rozet, mandali.

14. Uczestniczenie w  zabawach  relaksacyjnych (wyobrażeniowych, oddechowych)

15. Uczestniczenie w różnego rodzaju grach  i zabawach ruchowych.

 

*źródło: Forzpańczyk A., Koncentracja. Skuteczny trening skupienia uwagi, Edgar,

Warszawa 2015

Na podstawie bibliografii opracowała: Arleta Hałas

 

 

Zachęcam do pogłębienia wiedzy w tym zakresie. Poniżej proponowana literatura:

 

5. http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/50-artykuly/1038-dzieci-z-zaburzeniami-uwagi.html
5. http://www.ppp10.waw.pl/artykuly/uwaga_kilka_refleksji_na_temat_koncentracji.pdf
5. Biermann I., „Kot zdejmuje buty”, Jedność, Kielce 2006.
5. Blasius J., „Jak rozwijać spostrzegawczość i koncentrację”, Jedność, Kielce 2007.
5. Forzpańczyk A., „Koncentracja. Skuteczny trening skupiania uwagi”, Edgard, Warszawa 2015.
5. Kołakowski A., Pisula A.: „Sposób na trudne dziecko…”, GWP, Sopot 2016.
5. McCready A.,: „Dziecko, czy muszę ci to jeszcze raz powtarzać?”,Laurum, Warszawa 2017.
5. Konieczna- Tajchman S.,:”Trening pamięci”, Literat,Toruń.