ZABURZENIA PRZEBIEGU CZYNNOŚCI GRAFOMOTORYCZNYCH

 

Jedną z podstawowych umiejętności szkolnych jest pisanie.  Niestety, coraz więcej uczniów, szczególnie na drugim etapie edukacyjnym przejawia niewłaściwą technikę pisania lub pisze wręcz nieczytelnie.

Dlatego też niezmiernie ważne jest, aby nauczyciel już od najmłodszych lat obserwował ucznia w trakcie pisania oraz korygował w miarę możliwości  błędy mające wpływ na poziom graficzny jego pisma.

Niedbałe, nie mieszczące się w liniaturze pismo jest zazwyczaj pierwszym symptomem zaburzeń grafomotoryki. Warto zatem poznać najczęstsze błędy, które wpływają na jakość pisma:

1. Postawa ciała podczas pisania

Pierwszą rzeczą, na którą zwracamy uwagę obserwując piszącego ucznia jest jego postawa ciała, która powinna być przede wszystkim wyprostowana. Do nieprawidłowości w tym zakresie możemy zaliczyć:

-niestabilną pozycję na krześle

-niewłaściwą odległość od stolika (zbyt mała – krępowanie ruchów rąk, zbyt duża – uniemożliwienie oparcia przedramienia o stolik)

- nadmierne pochylenie lub odchylenie tułowia

-nadmierne pochylenie lub odchylenie głowy

2.  Sposób trzymania długopisu / ołówka

Z moich obserwacji wynika, że wielu uczniów nie potrafi właściwie trzymać narzędzia graficznego (długopis oparty na środkowym palcu, przytrzymany obustronnie kciukiem i palcem wskazującym w odległości 1,5 – 2,5cm od końcówki piszącej). Zły chwyt narzędzia pisarskiego przejawia się:

-trzymaniem narzędzia kilkoma palcami przy niewłaściwym układzie kciuka

- chwytem całą dłonią

-zbyt małą lub zbyt dużą odległością palców od końcówki, co utrudnia śledzenie zapisywanych liter, wymusza nieprawidłową postawę ciała oraz ogranicza precyzję ruchów

3. Układ i ruch ręki wiodącej oraz aktywność ręki pomocniczej

Ręka wiodąca jest to ręka, którą trzymamy długopis podczas pisania. W związku z tym uczeń może być leworęczny lub praworęczny. W obu przypadkach powinniśmy zwrócić uwagę na to, aby dłoń i nadgarstek były ułożone swobodnie oraz oparte wraz z przedramieniem na stoliku. Ręka powinna przesuwać się płynnie podczas pisania a ruchy palców ręki powinny być zharmonizowane z ruchami dłoni w nadgarstku. Do nieprawidłowości możemy zaliczyć:

-ciasny układ i nieharmonijne ruchy dłoni

- słabe podparcie i słaba koordynacja ruchów dłoni, nadgarstka lub przedramienia

- nadmierne wygięcie nadgarstka (męczliwość dłoni podczas pisania)

- symptomy wzmożonego/obniżonego napięcia mięśniowego

- przerywany ruch ręki

Do zadań ręki pomocniczej należy między innymi przytrzymywanie zeszytu, przedramię powinno być oparte na stoliku. Nieprawidłowości w zakresie współpracy ręki pomocniczej z ręką wiodącą sygnalizują zachowania:

-gdy ręka pomocnicza jest oparta np. na udach

-przesuwa w niewłaściwym kierunku zeszyt

-wykonuje inne czynności, np. stuka palcami

4. Usytuowanie zeszytu

Zeszyt powinien leżeć przed uczniem na środku, w osi ciała, może być w nieznacznym stopniu przesuwany ale bez przekroczenia osi ciała. Niewłaściwe jest:

-przesunięcie kartki z przekroczeniem osi ciała w dowolną stronę

- skośne ułożenie kartki pod zbyt dużym kontem

- zmienny układ zeszytu

5. Tempo wykonywania czynności grafomotorycznych

Do negatywnych aspektów w tym zakresie zalicza się:

-zbyt wolne, zbyt szybkie lub zmienne tempo pisania

-zbyt częste lub zbyt długie przerwy

-oznaki męczliwości podczas pisania

 

Oprócz obserwacji warto również przeprowadzić wywiad z uczniem na temat problemów doświadczanych w trakcie wykonywania przez niego czynności grafomotorycznych.

Pamiętajmy, że nieprawidłowości w zaburzeniu przebiegu czynności grafomotorycznych powinniśmy zacząć korygować jak najwcześniej, zanim dziecko się ich nauczy i zmieni w nawyk, którego bardzo ciężko jest się później pozbyć. Brak wczesnej diagnozy i profilaktyki zaburzeń grafomotorycznych często prowadzi do dysgrafii.

 

Bibliografia:

Domagała A., Mirecka U., Grafomotoryka u dzieci w wieku 7–13 lat, Lublin 2010, s. 9–18, 134–144, 167–168;

Bogdanowicz M., Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 1991, s. 122–125;

Bogdanowicz M., Adryjanek A., Rożyńska M., Uczeń z dysleksją w domu. Poradnik nie tylko dla rodziców, Gdynia 2011, s.48-60;

Domagała A., Mirecka U., Trudności grafomotoryczne ucznia wyzwaniem dla nauczyciela języka

obcego, „Neofilolog” 2011, 36, s. 209–220.

 

 

Opracowała:

                                                                                                                                               Anna Gonet

terapeuta pedagogiczny klas 4-8